دکتر مینو محرز، عضو کمیته کشوری مبارزه با بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در گفت‌وگو با ستاره صبح:
موج جدید کرونا در ایران شروع شده است
اشاره: همه‌گیری جهانی کروناویروس که از ووهان چین آغاز شد و بعد به‌سرعت در بسیاری از نقاط جهان شیوع پیدا کرد، حالا حدود سه ماه است که به سرخط اصلی خبرهای رسانه‌های ایران تبدیل‌شده و ذهن همه مردم را درگیر خود کرده است؛ پس از آن‌که به‌صورت رسمی اولین نمونه ابتلا و مرگ کرونایی در ایران در روز ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ در قم تأیید شد، تنها حدود دو هفته زمان برد تا حسن روحانی، رئیس‌جمهور اعلام کند که شیوع ویروس جدید کرونا تقریباً تمامی استان‌های کشور را دربرگرفته است. به فاصله کوتاهی، ایران که هیچ‌یک از محدودیت‌های آمدوشد از مرزها و همچنین فاصله‌گذاری‌های اجتماعی را اجرا نکرده بود، به یکی از کانون‌های اصلی شیوع کرونا تبدیل شد و اکنون نیز طبق آمار رسمی، ایران پس از ایالات‌متحده آمریکا، اسپانیا، ایتالیا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه، ترکیه و برزیل، بیشترین تعداد مبتلایان به کرونا را داشته‌است. تا لحظه نگارش این گزارش 104 هزار و 691 نفر به این بیماری مبتلا و 6هزار و 541 نفر از هم‌وطنانمان براثر ابتلا به این ویروس جان خود را از دست داده‌اند. البته خبر خوب این است که بیش از 83 هزار نفر نیز از چنگ این ویروس رهاشده و بهبود یافته‌اند. در همین ارتباط خبرنگار ستاره صبح به سراغ یکی از پزشکان برجسته کشور رفته تا درباره آخرین وضعیت کروناویروس در ایران و تلاش‌های صورت گرفته در زمینه مقابله با این بیماری نظرات او را جویا شود. دکتر مینو محرز، پزشک متخصص بیماری‌های عفونی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران است و به‌عنوان رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران (IRCHA) فعالیت می‌کند. نکته قابل‌توجه درباره دکتر محرز این است که خود او هم به دلیل تماس‌های مکرر با بیماران کرونایی به این بیماری مبتلا شد، اما پس از رفتن به قرنطینه خانگی و قرارگرفتن تحت درمان، توانست آن را شکست دهد و به سنگر مبارزه بازگردد. او پس از بهبودی در جلسه ویدئوکنفرانس متخصصان و صاحب‌نظران حوزه بهداشت و درمان با رئیس‌جمهور نیز شرکت کرد. نقطه نظرات این پزشک برجسته ایرانی را در گفت‌وگو با مصطفا صباغ، روزنامه‌نگار در پی می‌خوانید.
خانم دکتر محرز، از ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور، شعار «کرونا را شکست می‌دهیم» مطرح شده است؛ آیا می‌توان زمان مشخصی را تعیین کرد که در آن کرونا شکست می‌خورد یا این اتفاق به‌تدریج رخ می‌دهد؟
نکته مهم این است که تحولات زیادی در ویروس کرونا روی‌داده ولی ما هنوز نمی‌توانیم این بیماری تنفسی و عفونی و ویروسی را کنترل کنیم و یا واکسنی برای آن بسازیم. این روزها بیماری با بازگشت مردم به جامعه مجدداً رو به شیوع می‌رود و ما نمی‌دانیم تا چه زمانی درگیر این بیماری خواهیم بود. تا زمانی که واکسن و درمانی مؤثر برای کرونا نداشته باشیم، نمی‌توانیم کرونا را شکست بدهیم. تنها راه شکست کرونا، ماندن در خانه و فاصله‌گذاری فیزیکی است که به‌خوبی جواب می‌دهد و توانست در زمان اوج وحشتناک بیماری ابتلا را کنترل کند. البته ازنظر علمی و پزشکی با سیستم اجتماعی امروز نمی‌توان بیماری را شکست داد. بلکه این خود ما هستیم که در چنین شرایطی شکست خواهیم خورد.
مقامات سیاسی و بهداشتی کشور عقیده دارند تحریم‌ها در مسیر مبارزه با کرونا به ما آسیب‌زده است؛ آیا به لحاظ امکانات و تخصص در کشور کمبودی داشتیم که اگر تحریم‌ها وجود نداشت، میزان موفقیت ما در مبارزه با ویروس کرونا را بالاتر می‌برد؟
خوشبختانه بعد از اجرای برنامه نظام سلامت که در آن بودجه زیادی برای تقویت زیرساخت‌های درمانی کشور صرف شد، بیمارستان‌های کشور بسیار مجهز شد و درنتیجه در زمان شیوع گسترده کرونا در تهران و سایر شهرهای کشور، با مشکل و کمبود زیادی روبرو نبودیم؛ ولی از منظر احتیاط‌های همه‌جانبه‌ای که باید پزشکان و پرستاران ما می‌داشتند، ازجمله لباس‌های مخصوص و ماسک‌های ان95 و… دچار کمبود بودیم. در کنار کمبود وسایل محافظتی، ازنظر کیت تشخیصی نیز کمبود داشتیم. ولی بعد از شیوع این کمبود در تمام دنیا دیده شد، چون جهان غافلگیر شد. امروز دنیا در خصوص کیت تشخیصی دقیق دچار کمبود است و ما نیز همین مشکل را داریم. کیت‌های ما منفی کاذب زیاد دارد و درنتیجه با عکسی که از مریض گرفته می‌شود و یا از راه بالینی تشخیص داده می‌شود. البته در تمام بیمارستان‌ها متخصصان عفونی داشتیم و متخصصان ریه و متخصصان آی‌سی‌یو دست‌به‌دست هم دادند و عاشقانه کار کردند و توانستند بیماری را تا حد زیادی کنترل کنند. البته در برهه‌ای این نیروها خسته شده بودند ولی جایگزینی برای آن‌ها وجود نداشت. بااین‌حال این نیروها خستگی‌ناپذیر به کار خود ادامه دادند و تا حدی رشد صعودی بیماری را کنترل کردند.
شما به‌عنوان متخصص که در جریان جزئیات مقابله با کرونا بودید، تلاش‌های علمی پزشکان کشور را در چه سطحی ارزیابی می‌کنید؟ به نظر شما متخصصان کشور درزمینه انتقال تجربیات و تعامل با سایر کشورها چگونه عمل کردند؟
ما در ایران کمبود علم نداریم و از طریق شبکه‌های اجتماعی با سایر پزشکان و متخصصان جهان و از طریق اینترنت به مقالات سرتاسر دنیا دسترسی داشته و داریم. برخی از خارجی‌ها تصور می‌کنند ما هنوز سوار شتر می‌شویم ولی وقتی از نزدیک می‌بینند، اعتراف می‌کنند که سطح علمی پزشکی ایران بسیار بالاست و سیستم درمانی ما ازنظر علمی بسیار عالی است. اطلاعات وزارت بهداشت در اداره بیماری‌های واگیردار کاملاً به‌روز است. البته باید امکانات و اختیاراتی به وزارت بهداشت داده شود تا بتواند قوی‌تر کار کند. ازنظر سازمان جهانی بهداشت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، ایران دارای بهترین سیستم بهداشتی است؛ بسیاری از کشورها در منطقه از تجارب ایران استفاده می‌کنند و اگر اختلافات سیاسی وجود نداشت، همواره در سازمان جهانی بهداشت از ایرانیان صحبت می‌شد، چون سطح سواد و دانش پزشکان و متخصصان کشور نسبت به بقیه کشورها بالاتر است. همه ما در چند سایت عضو هستیم و همه‌روزه در حال تبادل اطلاعات هستیم و ازنظر علمی چیزی کم از اروپا نداریم و از این بابت مشکلی وجود ندارد. ولی به‌هرحال ویروس کرونا در همه جای دنیا غافلگیری ایجاد کرد؛ بسیاری فکر می‌کردند این بیماری مثل سارس به‌سرعت تمام می‌شود ولی متوجه شدیم شدت بیماری‌زایی به شکل وحشتناکی بیشتر است و به‌سرعت عالم‌گیر می‌شود و تنوع علائم ویروس در علائم بالینی بسیار بالاست؛ همه جای بدن را می‌گیرد و می‌تواند خود را با انواع تظاهرات بالینی نشان بدهد. عروق را می‌گیرد و مریضی را که چندان بدحال نیست به‌یک‌باره با یک لخته و آمبولی و سکته دچار مرگ ناگهانی می‌کند. به‌هرحال بازهم لازم است تأکید کنم که تنها زمانی می‌توان گفت بیماری کنترل‌شده است که واکسن مؤثر منتشر شود و تمام دنیا در برابر این بیماری واکسینه شوند تا ما کرونا را شکست بدهیم. وگرنه این بیماری مجدداً در پاییز با سرد شدن هوا همراه با آنفولانزای فصلی به شکلی وحشتناک‌تر خود را نشان خواهد داد. به همین جهت ضروری است که همه ما به رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی عادت کنیم.
خانم دکتر، از ابتدای شیوع کرونا در کشور، بر سر اعمال کردن یا نکردن قرنطینه به‌منظور مقابله با کرونا بحث‌های زیادی ایجاد شد؛ این روزها که کشورهای اروپایی کم‌کم در حال برداشتن محدودیت‌های سنگین شهروندان خود هستند و در ایران اغلب فعالیت‌ها از سر گرفته شده‌اند، آیا می‌توان قضاوت کرد که کدام تصمیم درست بوده است؟
قطعاً قرنطینه تصمیم بهتر و درست‌تری بود و اصلاً باید گفت تنها راه کنترل بیماری همین بود. مقامات کشور چین در ووهان با دخالت نظامی و با خشونت بسیار بالا بیماری را کنترل کردند؛ حتی درِ خانه بیماران مبتلابه کرونا در چین لحیم می‌شد و از همین طریق بود که توانستند آن جمعیت عظیم را کنترل کنند. در هیچ کجای دنیا چنین خشونتی برای قرنطینه اعمال نشد. به‌هرحال مردم خود باید درک کنند. در تمام دنیا گفته می‌شود در خانه بمانید و از خانه بیرون نروید. و بااینکه بیماری ازنظر اقتصادی به تمام دنیا لطمه زده است توانسته‌اند با قرنطینه جان مردم را نجات بدهند و بیماری را کنترل کنند چون هزینه این درمان کم نیست. ولی در کشور ما دولت نمی‌تواند بیش از این تعطیلی داشته باشد؛ به نظر من باز شدن مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند خطرناک‌تر باشد، چون جوانان ناقلان سالم این بیماری هستند؛ به این معنا که ممکن است سیستم ایمنی بدن آن‌ها به‌گونه‌ای باشد که علائم ویروس ظاهر نشود و دچار بیماری نشوند، اما آن‌ها بیماری را به بقیه مردم و به‌خصوص اعضای خانواده خود انتقال دهند و کل یک خانواده باهم گرفتار کرونا شوند. در صورت اتخاذ تصمیم اشتباه، چنین رفتاری موجب ایجاد موج بد بعدی می‌شود.
به‌عنوان سؤال پایانی از شما می‌خواهم بپرسم چه توصیه‌هایی برای مخاطبان این گفت‌وگو دارید؟ به‌هرحال می‌دانید که بسیاری از افراد ناگزیر به ترک خانه و حضور در محل کار خود هستند و ممکن است نگرانی‌هایی داشته باشند.
توصیه اکید من این است که باید در محیط کار فاصله‌ای بین کارکنان باشد و فاصله فیزیکی رعایت شود؛ افراد هم باید حتماً ماسک بزنند و مرتباً دست‌های خود را بشویند. ضمناً کسانی که کار ضروری ندارند در خانه بمانند، باور کنید که بیرون از خانه هیچ خبری نیست! البته شرایط اجتماعی ماه رمضان نیز به حفظ فاصله فیزیکی کمک کرده است، چون عده زیادی روزه‌اند و معمولاً در خانه می‌مانند و بیرون نمی‌روند؛ ولی نگرانی من از این است که با اتمام ماه رمضان و شروع به کار رستوران‌ها، باز عده زیادی از خانه خارج شوند. من از این وضعیت وحشت دارم. تنها راه کنترل و شکست دادن کرونا، بدون شعار «حفظ فاصله فیزیکی» است. این روزها مردم در مترو و اتوبوس به هم چسبیده‌اند و این وضعیت بسیار خطرناک است. مردم نباید فکر کنند بیماری تمام‌شده است بلکه دوره ابتلا مجدداً شروع‌شده است و در صورت ادامه داشتن این وضعیت، مجدداً موج بعدی در تهران و سایر شهرها شروع می‌شود. من در بیمارستان امام مشغول به فعالیت هستم و آمار آنجا را با دقت دارم. من می‌بینم که روزی 160 مریض داشتیم و کم‌کم به‌روزی 30 مریض رسید که ازاین‌بین فقط چهار یا پنج نفر نیاز به بستری دارند؛ ولی امروز با ادامه داشتن این وضعیت تعداد مبتلایان بیشتر می‌شود و مردم گرفتارتر خواهند شد. بنابراین از مردم و مخاطبان محترم خواهش می‌کنم که مراقب خود باشید و بی‌خود و بی‌جهت از خانه خارج نشوید.
منبع : ستاره صبح
