adhd چیست

مقدمه:

اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD) یکی از شایع‌ترین اختلالات رشد عصبی دوران کودکی است. کودکان مبتلا به این اختلال اغلب در بی‌توجهی، بیش فعالی و تکانشگری مشکل دارند. کودکان معمولاً در دوران کودکی تشخیص داده می‌شوند و این بیماری اغلب تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. با این حال، درمان موثر در دسترس است. در ادامه این مقاله به زوایای متفاوتی از این اختلال خواهیم پرداخت آن را در کودکان، نوجوانان و همچنین بزرگسالان مورد بررسی قرار داده و شمارا با بهترین برخورد با این اختلال آشنا خواهیم کرد. پس در ادامه این مقاله با ما باشید.

adhd در کودکان و نوجوانان چیست

 (ADHD) مخفف اختلال نقص توجه یا بیش فعالی  یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که کودکان، نوجوانان و همچنین بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علائم ADHD عبارتند از:

1. بی‌توجهی (ناتوانی در حفظ تمرکز)
2. بیش فعالی (حرکت بیش از حد که با محیط مناسب نیست)
3. تکانشگری (رفتار عجولانه که در لحظه بدون فکر اتفاق می‌افتد).

ADHD به عنوان یک اختلال مزمن و ناتوان کننده در نظر گرفته و شناخته شده است که فرد را در بسیاری از جنبه‌های زندگی از جمله:

1. دستاوردهای تحصیلی و حرفه ای
2. روابط بین فردی و عملکرد روزانه تحت تاثیر قرار می‌دهد (هارپین، 2005).

ADHD در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند منجر به عزت نفس و عملکرد اجتماعی ضعیف در کودکان شود (هارپین و همکاران، 2016)

بزرگسالان مبتلا به ADHD ممکن است دچار:

1. خود ضعیف بینی
2. حساسیت نسبت به هرگونه انتقاد باشند. (بیتون، و همکاران، 2022).

توجه داشته باشید، ارزیابی ADHD در بزرگسالان متفاوت است و در ادامه پس از مبحث کودکان به آن خواهیم پرداخت.

تخمین زده می‌شود که 8.4٪ از کودکان و 2.5٪ از بزرگسالان به اختلال بیش فعالی مبتلا هستند(دانیلسون، 2018؛ سیمون، و همکاران، 2009).

ADHD اغلب برای اولین بار در کودکان محصل شناسایی می‌شود که منجر به اختلال در کلاس درس و یا مشکلات در انجام تکالیف مدرسه می‌شود. با توجه به تفاوت در نحوه بروز علائم، این بیماری در پسران بیشتر از دختران تشخیص داده می‌شود. با این حال، این بدان معنا نیست که پسران بیشتر به این اختلال مبتلا هستند. پسران تمایل به بیش فعالی و سایر علائم بیرونی دارند در حالی که دختران تمایل به عدم تحرک دارند.

علائم و تشخیص ADHD

بسیاری از کودکان ممکن است در مواردی همچون، یک جا نشستن، انتظار نوبت کشیدن، توجه به موضوعی خاص، بی قراربودن و نشان دادن رفتار تکانشی دارای مساله باشند. با این حال، کودکانی که معیارهای تشخیصی ADHD را تایید می‌کنند، از این نظر تفاوت دارند که علائم بیش فعالی، تکانشگری، و بی‌توجهی آنها به طور قابل توجهی بیشتر از حد انتظار برای سن یا سطح رشد آنها است. این علائم منجر به یک رنج قابل توجهی برای کودک و باعث ایجاد مشکلاتی در خانه، مدرسه یا محل کار و روابط می شود. علائم مشاهده شده نتیجه نافرمانی فرد یا ناتوانی در درک وظایف یا دستورالعمل‌ها نیست.

سه نوع اصلی ADHD

نوع عمدتاً بی توجه
نوع عمدتاً بیش فعال/تکانشی.
نوع ترکیبی
تشخیص این موارد بر اساس وجود علائم پایداری است که در یک دوره زمانی شش ماهه رخ داده و قابل توجه است. در حالی که ADHD را می‌توان در هر سنی تشخیص داد، این اختلال از دوران کودکی شروع می‌شود. هنگام بررسی تشخیص، علائم باید قبل از 12 سالگی فرد وجود داشته باشد و باید در بیش از یک مرحله مشکل ایجاد کرده باشد.

نوع عمدتا بی توجه

برای تشخیص این نوع ADHD، شش یا پنج مورد از علائم زیر اغلب رخ می‌دهد:

• به جزئیات توجه نمی‌کند یا در کارهای مدرسه یا شغلی اشتباه می‌کند.
• در تمرکز روی کارها یا فعالیت‌ها، مانند سخنرانی، مکالمه یا مطالعه طولانی مشکل دارد.
• به نظر می‌رسد وقتی با او صحبت می‌شود گوش نمی‌دهد.
• دستورالعمل‌ها را دنبال نمی‌کند و تکالیف مدرسه، کارهای خانه یا وظایف شغلی را کامل انجام نمی‌دهد.(ممکن است کارها را شروع کند اما به سرعت تمرکز خود را از دست بدهد).
• در سازماندهی و کارها مشکل دارد (مثلاً زمان را به خوبی مدیریت نمی‌کند).
• از کارهایی که مستلزم تلاش ذهنی مداوم است، مانند تهیه گزارش‌ها و تکمیل فرم‌ها، اجتناب می‌کند.
• اغلب چیزهایی را که برای کارها یا زندگی روزمره لازم است را گم می‌کند، مانند اوراق مدرسه، کتاب، کلید، کیف پول، تلفن همراه و عینک.
• به راحتی حواسش پرت می‌شود.
• کارهای روزانه مانند انجام کارهای خانه فراموش می‌کند. نوجوانان و بزرگسالان مسن تر ممکن است فراموش کنند که به تماس‌های تلفنی پاسخ دهند، صورتحساب‌ها را پرداخت کنند و قرار ملاقات بگذارند.

نوع بیش فعال / تکانشی

بیش فعالی به حرکات بیش از حد، مانند بی‌قراری، انرژی بیش از حد، ثابت ننشستن و پرحرف بودن اشاره دارد. تکانشگری به تصمیمات یا اقداماتی اشاره دارد که بدون فکر کردن به عواقب آن انجام می‌شود. برای تشخیص این نوع ADHD، شش یا پنج مورد از علائم زیر اغلب رخ می‌دهد:

• بی‌قراری می‌کند و با دست یا پا ضربه می‌زند، یا روی صندلی تکان می‌خورد.
• در اماکنی همچون کلاس درس و محل کار قادر به نشستن نیست و بی قرار است.
• می‌دود یا از جایی که نامناسب است بالا می‌رود.
• قادر به بازی یا انجام فعالیت‌های اوقات فراغت به آرامی نیست.
• بیشتر مواقع در حال جنب و جوش است.
• زیاد حرف میزنه.
• قبل از اینکه سؤالی تمام شود، پاسخی را به زبان می‌آورد.
• به سختی در انتظار نوبت صبوری می‌کند به عنوان مثال در صف.
• حرف دیگران را قطع می‌کند (مثلاً مکالمات، بازی‌ها یا فعالیت‌ها را قطع می‌کند یا بدون اجازه از چیزهای دیگران استفاده می‌کند).

نوع ترکیبی

این نوع اختلال زمانی تشخیص داده می‌شود که هر دو معیار قبل هم‌زمان نمایان شده باشند.

بیش فعالی معمولا توسط فعالان در حوزه سلامت روان تشخیص داده می‌شود. ارزیابی روانپزشکان شامل شرح علائم از بیمار و مراقبان، تکمیل مقیاس‌ها و پرسشنامه‌ها توسط بیمار، مراقبین و معلمان، سوابق کامل روانپزشکی و پزشکی، سابقه خانوادگی و اطلاعات مربوط به آموزش، محیط و تربیت است.

توجه به این نکته مهم است که شرایط متعددی مانند اختلالات یادگیری، اختلالات خلقی، اضطراب، مصرف مواد، آسیب‌های سر، بیماری تیروئید و استفاده از برخی داروها مانند استروئیدها می‌توانند علائم ADHD را شبیه سازی کنند (Austerman, 2015).

بیش فعالی همچنین ممکن است با سایر شرایط سلامت روان، مانند اختلال نافرمانی، اختلالات اضطرابی و اختلالات یادگیری همراه باشد (Austerman, 2015).

بنابراین، ارزیابی کامل روانپزشکی بسیار مهم است. هیچ آزمایش خون یا تصویربرداری معمولی برای تشخیص ADHD وجود ندارد. گاهی اوقات، بیماران ممکن است برای آزمایش‌های روان‌شناختی اضافی  ارجاع داده شوند یا ممکن است تحت آزمایش‌های کامپیوتری برای ارزیابی شدت علائم قرار گیرند.

علت پیش فعالی در کودکان چیست

دانشمندان هنوز دلایل خاص این اختلال را شناسایی نکرده اند. در حالی که شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که ژنتیک به ADHD کمک می‌کند و چندین ژن با این اختلال مرتبط هستند، هیچ ژن یا ترکیب ژن خاصی به عنوان علت این اختلال شناسایی نشده است. با این حال، توجه به این نکته مهم است که بستگان افراد مبتلا به ADHD نیز اغلب تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

شواهدی از تفاوت‌های آناتومیکی در مغز کودکان مبتلا به بیش فعالی در مقایسه با سایر کودکان بدون این بیماری وجود دارد. به عنوان مثال، کودکان مبتلا به ADHD حجم ماده خاکستری و سفید مغز را کاهش می‌دهند و در حین انجام وظایف خاص، نواحی مختلف مغز را فعال می‌کنند (Pliszka، 2007).

چندین عامل غیر ژنتیکی نیز با این اختلال مرتبط هستند، مانند وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس، قرار گرفتن در معرض سموم (الکل، سیگار، سرب و غیره) در دوران بارداری و استرس شدید در دوران بارداری.

adhd در بزرگسالان چیست

بسیاری از کودکانی که مبتلا به ADHD تشخیص داده می‌شوند، در ادامه زندگی خود معیارهای این اختلال را نشان می‌دهند و ممکن است اختلالاتی را نشان دهند که نیاز به درمان مداوم دارند (Pliszka، 2007).

با این حال، گاهی اوقات تشخیص این اختلال در دوران کودکی نادیده گرفته می‌شود. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی متوجه نمی‌شوند که به این اختلال مبتلا هستند. یک ارزیابی جامع معمولاً شامل بررسی علائم گذشته و فعلی، معاینه پزشکی و تاریخچه فرد، و استفاده از مقیاس‌ها یا چک لیست‌های رتبه‌بندی بزرگسالان است. بزرگسالان مبتلا به ADHD با دارو، روان درمانی یا ترکیبی درمان می‌شوند. استراتژی‌های مدیریت رفتار، مانند راه‌هایی برای به حداقل رساندن حواس‌پرتی‌ها و افزایش ساختار و سازماندهی، و حمایت اعضای نزدیک خانواده نیز می‌تواند مفید باشد.

علائم بیش فعالی در بزرگسالان چیست

• بی‌دقتی و عدم توجه به جزئیات
• به طور مداوم کارهای جدید را قبل از اتمام کارهای قدیمی شروع کردن.
• مهارت های سازمانی ضعیف
• ناتوانی در تمرکز یا اولویت بندی
• از دست دادن یا جا انداختن مداوم چیزها
• فراموشی
• بی‌قراری و عصبانیت
• مشکل در ساکت ماندن و صحبت کردن خارج از نوبت
• پاسخ‌ها را محو می‌کنند و اغلب حرف دیگران را قطع می‌کنند
• نوسانات خلقی، تحریک پذیری و خلق و خوی سریع
• ناتوانی در مقابله با استرس
• بی حوصلگی شدید
• ریسک کردن در فعالیت‌های مختلف، بدون توجه به ایمنی خود یا دیگران برای مثال رانندگی خطرناک.

علت ADHD در بزرگسالان چیست

علت دقیق اختلال بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان به طور کامل شناخته نشده است، اگرچه تصور می‌شود ترکیبی از عوامل زیر باشد:

ژنتیک

این اختلال معمولاً در خانواده‌ها دیده می‌شود و در بیشتر موارد، تصور می‌شود ژن‌هایی که از والدین خود به ارث می‌برید، عامل مهمی در ایجاد این بیماری هستند.

تحقیقات نشان می‌دهد که والدین و خواهران و برادران افراد مبتلا بیشتر احتمال دارد که خودشان به این اختلال مبتلا شوند.

با این حال، عامل ارثی احتمالا دارای پیچیدگی‌هایی است و تصور نمی‌شود که به یک خطای ژنتیکی مرتبط باشد.

عملکرد و ساختار مغز

تحقیقات، تعدادی از تفاوت‌های احتمالی را در مغز افراد مبتلا به ADHD با افراد بدون این اختلال شناسایی کرده است، اگرچه اهمیت دقیق آنها در این روند مشخص نیست.

به عنوان مثال، مطالعات مربوط به اسکن مغز نشان داده است که مناطق خاصی از مغز ممکن است در افراد مبتلا به این اختلال کوچکتر باشد، در حالی که مناطق دیگر ممکن است بزرگتر باشند.

مطالعات دیگر نشان داده اند که افراد مبتلا ممکن است عدم تعادل در سطح انتقال دهنده های عصبی در مغز داشته باشند یا اینکه این دست از مواد شیمیایی ممکن است به درستی کار نکنند.

گروه های در معرض خطر

همچنین اعتقاد بر این است که افراد خاصی بیشتر در معرض خطر ADHD هستند، از آن جمله:

1. کسانی که نارس (قبل از هفته 37 بارداری) یا با وزن کم متولد شده‌اند.
2. دارای صرع می باشند.
3. آسیب‌های مغزی بوجود آمده در رحم یا پس از به دنیا آمدن که به هر دلیلی ممکن است اتفاق بی‌افتد.

درمان بیش فعالی

درمان بیش فعالی معمولا شامل ترکیبی از درمان غیر دارویی و مداخله دارویی است. در کودکان پیش دبستانی و کوچکتر، رویکرد خط اول توصیه شده شامل راهبردهای رفتاری در قالب آموزش مدیریت والدین و مداخله در مدرسه است. درمان تعامل والد-کودک (PCIT) یک روش درمانی مبتنی بر شواهد برای کمک به کودکان خردسال مبتلا به ADHD و اختلال نافرمانی مقابله ای است.

بر اساس دستورالعمل های فعلی، محرک های روانی (آمفتامین ها و متیل فنیدات) درمان های دارویی خط اول برای مدیریت ADHD هستند (Pliszka، 2007).

در بیماران پیش دبستانی مبتلا به ADHD، آمفتامین ها تنها داروی مورد تایید FDA هستند، اگرچه دستورالعمل‌ها نشان می‌دهد که در صورت ناکافی بودن مداخلات رفتاری، متیل فنیدات به جای آمفتامین ها ممکن است مفید باشد.

آگونیست‌های آلفا (کلونیدین و گوانفاسین) و مهارکننده انتخابی بازجذب نوراپی نفرین، اتوموکستین، دیگر گزینه های مورد تایید FDA برای درمان ADHD هستند.

داروهای جدیدتر مورد تایید FDA برای درمان ADHD وجود دارد، از جمله Jornay (متیل فنیدات طولانی رهش) که در شب مصرف می شود و اثر دارو را از صبح روز بعد شروع می کند، Xelstrym (دکستروآمفتامین) که یک پچ آمفتامین است، Qelbree (ویلوکسازین) که یک دارو است. غیر محرک، آدانزیا (متیل فنیدات هیدروکلراید)، دیاناول (سوسپانسیون خوراکی با رهش طولانی آمفتامین)، Mydayis (محصول آمفتامین نمک‌های مخلوط)، و کوتمپلا (قرص متیل فنیدات طولانی رهش خوراکی تجزیه کننده).

بسیاری از کودکان و خانواده‌ها بسته به اثربخشی درمان و تحمل دارو می‌توانند گزینه‌های دارویی مختلف را به طور متناوب تغییر دهند. هدف از درمان بهبود علائم برای بازگرداندن عملکرد درست در خانه و مدرسه است.

سایر درمان های بیش فعالی

راه‌های دیگری برای درمان ADHD وجود دارد که برای برخی از افراد مبتلا به این بیماری مفید هستند، مانند حذف برخی غذاها و مصرف مکمل‌ها. با این حال، هیچ مدرک محکمی برای این کار وجود ندارد، و نباید بدون توصیه پزشکی اقدام به انجام آنها کرد.

رژیم غذایی

افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی باید یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشند. قبل از مشورت با پزشک، غذاها را قطع نکنید.

برخی از افراد ممکن است متوجه ارتباط بین انواع غذا و بدتر شدن علائم بیش فعالی شوند. اگر اینطور است، یادداشتی از آنچه می خورید و می نوشید و رفتارهای بعدی را یادداشت کنید. در مورد این موضوع با یک پزشک عمومی صحبت کنید، که ممکن است شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد.

مکمل ها

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مکمل‌های اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 ممکن است برای افراد مبتلا به ADHD مفید باشد، اگرچه شواهدی که از این موضوع حمایت می‌کنند بسیار محدود است.

توصیه می‌شود قبل از استفاده از مکمل‌ها با پزشک عمومی صحبت کنید، زیرا برخی از مکمل‌ها می‌توانند به طور غیرقابل پیش بینی با دارو واکنش نشان دهند یا اثربخشی آن را کاهش دهند.

همچنین باید به یاد داشته باشید که برخی از مکمل‌ها را نباید طولانی مدت مصرف کرد، زیرا می‌توانند به سطوح خطرناکی در بدن شما برسند.

نکاتی برای والدین

اگر والدین کودک مبتلا به ADHD هستید:

مطمئن شوید که پزشک عمومی یا متخصص به شما کمک می‌کند تفاوت بین ADHD و هر مشکل دیگری که ممکن است فرزندتان داشته باشد را درک کنید
به این فکر کنید که چه کسی باید در مورد بیش فعالی کودک شما بداند، مانند مدرسه یا مهد کودک.
عوارض جانبی هر دارویی را که فرزندتان مصرف می‌کند و آنچه باید مراقب آن باشید را بدانید.
آشنایی با افراد در گروه‌های حمایتی محلی می‌تواند از احساس انزوا جلوگیری کند و به شما کمک کند تا با آن مقابله کنید.

سخن پایانی

ADHD، یک اختلال عصبی رشدی است، که کودکان و بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با بی‌توجهی، بیش فعالی و تکانشگری این اختلال مشخص می‌شود. در حالی که اغلب این اختلال اشتباه گرفته می شود، این اختلال یک وضعیت واقعی است که می‌تواند به طور قابل‌توجهی بر زندگی روزمره تأثیر بگذارد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بسیار مهم است.

با راهبردهای موثر مانند دارو، درمان و اصلاح شیوه زندگی، افراد مبتلا می توانند یاد بگیرند که علائم خود را مدیریت کرده و به موفقیت برسند. یادآوری این نکته مهم است که این مشکل یک نقص شخصیتی نیست، بلکه یک تفاوت عصبی است. با درک و حمایت از افراد مبتلا به ADHD، می‌توانیم جامعه‌ای فراگیرتر و دلسوزتر ایجاد کنیم.

منابع

psychiatry

nhs.uk

تهیه تنظیم: فرهاد سلام زاده