MSDS مواد شیمیایی
MSDS مواد شیمیایی به این مهم اشاره میکند که اکثر موادی که در آزمایشگاه مورد استفاده قرار میگرد به صورت بالقوه دارای خطر میباشند . این خطر زمانی که ماده شیمایی ما در مجاورت گرمای زیاد یا تحت فشار و یا در حین ترکیب شدن با مواد دیگر باشد بیشتر نیز خواهد شد.
برای شناسی میزان خطر و نوع مواجحه با مواد شیمیایی 2 مولفه وجود دارد که عبارت است از برگهی اطلاعات احتیاطی یا همان SDS و مورد دوم اقدام به چک کردن لیبل ماده شیمیایی.
برگه MSDS مواد شیمیایی
هرماده شیمیایی در آزمایشگاه باید برگه اطلاعات احتیاطی (SDS) را دارا باشد که در بیشتر مواد توسط کارخانه سازنده تهیه میشود . که البته رسما به عنوان برگه اطلاعات احتیاطی مواد (MSDS) نامیده می شود .
برگه MSDS شامل اطلاعات دقیق و کارآمدی در مورد خصوصیات ماده شیمیایی و خطرها و اقدامهای ضروری در مواقع خطر میباشد .
در وحله اول از محل قرارگیری برگه MSDS در آزمایشگاه با خبر شوید و قبل از شروع به کار با ماده شیمیایی مورد نظر آن را مطالعه کنید.
همچنین GHS مخفف Globally Harmonized System از دسته بندی لیبلهای شیمیایی میباشد. این سیستم جدید یک شاخص بین المللی را برای برگه های MSDS تعیین میکند.
تمامی برگه های SDS در 16 بخش تقسیم بندی می شود که عبارتند از :
بخش اول (IDENTIFICATION)
در این بخش شما نام، توضیحات و مشخصات تماس با کارخانه ماده مورد نظر را خواهید دید.
بخش دوم(HAZARD IDENTIFICATION)
اخطار و مشخصات مرتبط با اخطار، اقدامات احتیاطی و نشانهها را خواهید دید.
بخش سوم(COMPOSITION)
لیست موارد تشکیل دهنده
بخش چهارم(FIST –AID)
در مواردی که فردی دچار مسدومیت می شود اقدامات اولیه ای که لازم به انجام است را خواهید دید.
بخش پنجم(FIRE-FIGHTING)
موارد احتیاطی در مقابل آتش را خواهید دید.
بخش ششم(ACCIDENTAL RELEASE)
شامل موارد احتیاطی میشود که پس از ریختن یا نشت ماده شیمیایی رخ میدهد.
بخش هفتم(HANDLING & STORAGE)
در این بخش روشهای روشهای انبارکردن و جابجایی مواد شیمیایی را خواهید دید.
بخش هشتم(EXPOSURE CONTROLS & PERSONAL PROTECTION)
در این قسمت استانداردها و اقدامات توصیه شده برای محافظت شخصی را خواهید دید.
بخش نهم (PHYSICAL& CHEMICAL PROPERTIES)
مشخصات فیزیکی و شیمیایی مانند ظاهر، بو، PH، حلالیت، میزان تبخیر و اشتعال ماده شیمایی مورد نظر را شامل میشود.
بخش دهم(stability & reactivity)
پایداری، واکنشپذیری و اینکه چگونه از واکنش خطرناک جلوگیری کنیم.
بخش یازدهم(toxicological)
این بخش اطلاعاتی در خصوص سمی بودن مواد و زمانی که در معرض نشت قرار میگیریم و نشانههای مرتبط با بیماری و عوارض آن در طولانی و کوتاه مدت رائه میکند
بخش 12 تا 16 الزامی نیست ولی باید با آن آشنایی داشته باشید .
بخش دوازدهم(ECOLOGICAL)
اطلاعات مرتبط با اثرات ماده بر محیط زیست
بخش سیزدهم(DISPOSAL)
نحوه دور انداختنwww.xchem.ir
بخش چهار دهم(TRANSPORT)
حمل و نقل
بخش پانزدهم(REGULATORY)
الزامات قانونی
بخش شانزدهم برگه های MSDS
در این بخش شما می توانید تاریخ تنظیم برگه MSDS مرتبط با ماده را ببینید .
برگه MSDS اطلاعات زیادی را در رابطه با اینکه چطور با ایمنی کامل از مواد شیمیایی در آزمایشگاه استفاده کنید فراهم میکند . البته راه دیگری نیز برای یادگیری در رابطه با یک ماده شیمیایی وجود دارد و آن هم مطالعه لیبل روی ماده است.
قانون جدید GHS الزام آور کرده است که لیبل هر ماده شیمیایی شامل : نام ماده، ایمنی در یک کلمه مانند: خطر، احتیاط،و… مشخصات فیزیکی، خطرات سلامت و زیست محیطی باشد. نمادهای ایمنی به صورت تصویری، اقدامات اولیه درمانی و مشخصات تماس با سازنده را شامل میشود.
نمادهای ایمنی تصویری به صورت یک نشانه با پس زمینه سفید و خط قرمز به دور آن مشخص می شود.
هر کدام از این نمادها مشخصه یک خطر خاص است. خطر سلامتی، آتش زا بودن، مسمومیت، خطر گاز فشرده، خطر آسیب به چشم و پوست، قابلیت انفجار. خطر اکسند( اکسنده ها موادی هستند که در صورت آزاد سازی اکسیژن ایجاد حریق می کنند.)، خطر برای محیط زیست و خطر سم خطرناک.
حالا شما خواهید توانست خطرات بالقوه مواد شیمیایی را با نگاه به برگه MSDS و لیبلهای شیمیایی شناسایی کنید.
نمونه برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی :
http://www.merckmillipore.com/INTL/en/product/msds/MDA_CHEM-100317?Origin=SERP
خطر برای سلامتی
خطر آتش زا بودن
خطر مسمومیت
خطر گاز فشرده
خطر آسیب به پوست و چشم
خطر انفجار
خطر اکسنده
خطر برای آبزیست
سمیت زیاد
نتیجه گیری
در استفاده از مواد شیمیایی برای حفظ سلامتی و جلوگیری از اتفاقات جبران ناپذیر، حتما و باید به موارد ایمنی توجه کرد و این توصیههای ایمنی در جایی به نام برگه MSDS به صورت دقیق و کارشناسی شرح داده شدهاند. این برگه ها عمدتا در وب سایت تولید کننده جهت دانلود موجود میباشد. در غیر اینصورت هنگام خرید مواد شیمیایی گرید آزمایشگاهی و صنعتی، حتما از فروشنده مواد شیمیایی برگه ایمنی محصولات خریداری شده را دریافت کنید.
منابع
تهیه و تنظیم: فرهاد سلام زاده