diethylenetriaminepentaacetic acid چیست

پنتتیک اسید یا دی اتیلن تری آمین پنتا استیک اسید (DTPA) یک اسید آمینه پلی کربوکسیلیک است که از یک ستون دی اتیلن تریامین با پنج گروه کربوکسی متیل تشکیل شده است. این مولکول را می‌توان به عنوان یک نسخه توسعه یافته از EDTA مشاهده کرد و به طور مشابه استفاده می‌شود. این ماده یک جامد سفید رنگ بدون بو با cas number: 67-43-6 و فرمول C14H23N3O10 با حلالیت محدود در آب می‌باشد.

نام های دیگر:

• Diethylene triamine pentaacetic acid
• Diethylenetriamine pentaacetic acid
• Diethylenetriaminepentaacetate
• Diethylenetriaminepentaacetic acid
• DTP-A
• DTPA
• Pentetate
• Pentetic acid

کاربرد دی اتیلن تری آمین پنتا استیک اسید

مانند EDTA ، دی اتیلن تری آمین پنتا استیک اسید عمدتاً به عنوان عامل کیلیت برای کمپلکس کردن و جداسازی یون‌های فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

Diethylenetriaminepentaacetic acid برای تصفیه مواد رادیواکتیو مانند پلوتونیوم، آمریکیوم و سایر اکتینیدها در نظر گرفته شده است.در تئوری، این کمپلکس‌ها بیشتر در ادرار دفع می‌شوند. این یون‌ها معمولاً به‌عنوان نمک کلسیم یا روی تجویز می‌شوند، زیرا این یون‌ها به‌راحتی توسط کاتیون‌های باردارتر جابه‌جا می‌شوند و عمدتاً برای جلوگیری از تخلیه آنها در ارگانیسم. DTPA با توریم (IV)، اورانیوم (IV)، نپتونیم (IV) و سریم (III/IV) کمپلکس‌هایی را تشکیل می‌دهد.

در آگوست سال 2004، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (USFDA) روی-DTPA و کلسیم-DTPA را برای درمان افرادی که در محیط آلوده تنفس کرده‌اند یا در داخل بدن به پلوتونیوم، آمریکیوم یا کوریم آلوده شده‌اند، ایمن و موثر تشخیص داده است. درمان توصیه شده برای دوز اولیه کلسیم-DTPA است، زیرا نشان داده شده است که این نمک دی اتیلن تری آمین پنتا استیک اسید در 24 ساعت اول پس از آلودگی داخلی توسط پلوتونیوم، آمریکیوم یا کوریم موثرتر است. پس از سپری شدن این زمان، هر دو کلسیم-DTPA و روی-DTPA به طور مشابه در کاهش آلودگی داخلی با پلوتونیوم، آمریکیوم یا کوریم مؤثر هستند و روی-DTPA کمتر احتمال دارد سطح طبیعی روی و سایر فلزات ضروری برای سلامتی بدن را کاهش دهد. هر دارو را می‌توان با نبولایزر برای کسانی که در آلودگی تنفس کرده‌اند و از طریق تزریق داخل وریدی برای کسانی که از راه‌های دیگر آلوده شده‌اند استفاده کرد.

دی اتیلن تری آمین پنتا استیک اسید همچنین به عنوان ماده کنتراست MRI استفاده می‌شود. DTPA وضوح تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) را با تشکیل یک کمپلکس محلول با یون گادولینیوم (Gd3+) بهبود می‌بخشد، که رفتار تشدید مغناطیسی پروتون‌های مولکول‌های آب مجاور را تغییر می‌دهد و کنتراست تصاویر را افزایش می‌دهد.

Diethylenetriaminepentaacetic acid به شکل کلات آهن (II) (Fe-DTPA، 10-11 درصد وزنی) نیز به عنوان کود گیاهان آکواریومی استفاده می‌شود. شکل محلول‌تر آهن، Fe(II)، یک ریز مغذی مورد نیاز گیاهان آبزی است.

با اتصال به یونهای Fe2+ DTPA از رسوب آنها به صورت Fe(OH)3 یا Fe2O3 · n H2O اکسی هیدروکسیدهای کم محلول پس از اکسیداسیون آنها توسط اکسیژن محلول جلوگیری می‌کند.

حلالیت یون‌های Fe2+ و Fe3+ در آب و در نتیجه فراهمی زیستی آهن برای گیاهان آبزی را افزایش می‌دهد. این مطلب به حفظ آهن در شکل محلول (احتمالاً ترکیبی از کمپلکس های Fe(II) و Fe(III) DTPA) در ستون آب کمک می‌کند.

مشخص نیست که DTPA واقعاً تا چه حد به محافظت از Fe2 + محلول در برابر اکسیداسیون هوا کمک می‌کند و آیا مجتمع Fe(III)-DTPA نیز نمی‌تواند مستقیماً توسط گیاهان آبزی به دلیل حلالیت افزایش یافته آن جذب شود. تحت شرایط طبیعی، به عنوان مثال، در غیاب DTPA کمپلکس، Fe2+ به راحتی توسط اکثر موجودات زنده جذب می‌شود، زیرا 100 برابر حلالیت آن بیشتر از Fe3+ است.

در کارخانه‌های خمیر و کاغذ از دی اتیلن تری آمین پنتا استیک اسید برای حذف یون‌های آهن و آهن محلول (و سایر یون‌های فلزی فعال ردوکس مانند منگنز یا مس) استفاده می‌شود. که در غیر این صورت تجزیه کاتالیزوری پراکسید هیدروژن را تسریع می‌کنند (کاهش H2O2 توسط یون‌های Fe2+ مطابق با مکانیسم واکنش فنتون). این مطلب به حفظ ظرفیت اکسیداسیون ذخایر پراکسید هیدروژن کمک می‌کند که به عنوان عامل اکسید کننده برای سفید کردن خمیر در فرآیند تولید کاغذ بدون کلر استفاده می‌شود. سالانه چندین هزار تن  ادتا 5 برای این منظور تولید می‌شود تا تلفات غیر قابل اغماض H2O2 توسط این مکانیسم محدود شود.

خواص کلات Diethylenetriaminepentaacetic acid همچنین در غیرفعال کردن یون‌های کلسیم و منیزیم در محصولات مو مفید است. ادتا 5 در بیش از 150 محصول آرایشی استفاده می‌شود.

شاید برای شما جالب باشد : کلرید آهن 6 آبه