هیدروکلریک اسید

مقدمه:

هیدروکلریک اسید محلول گاز کلرید هیدروژن و یکی از اجزاء اصلی اسید معده است، اسیدی که به طور طبیعی در معده انسان برای کمک به هضم غذا تولید می شود. این اسید پرکابرد به صورت مصنوعی برای انواع کاربردهای صنعتی و تجاری و آزمایشگاهی تولید می شود.

در این مقاله سعی کرده ام تا ابعاد مختلف این اسید اعم از چیستی و کاربرهای آن و همچنین سوالات رایجی که در خصوص این ماده وجود دارد را به صورت مختصر و مفید پاسخ داده و در نهایت کمک کنم اگر در صدد تهیه و خرید این ماده هستید، بتوانید با توجه به نیاز و بودجه خود گرید مناسب را انتخاب کنید. پس در ادامه با من باشید.

هیدروکلریک اسید چیست

هیدروکلریک اسید (hydrochloric acid) یک مایع با رنگی شفاف و با بویی بسیار تند و زننده و گازی زیان‌آور و تند و تیز  با فرمول شیمیایی hcl  و دانسیته ~ 1.19 g/cm³ (20 °C) و مولاریته 36.46 g/mol می‌باشد.
همچنین این ماده  اسیدی معدنی و به شدت خورنده با موارد استفاده زیاد است.
در صنعت از هیدروژن کلرید در آب به دست می‌آید.
گفته می‌شود اولین بار توسط جابر بن حیان کشف شده است.
هیدروکلریک اسید به صورت طبیعی در اسید معده یافت می‌شود و ph این اسید بین 0 تا 2 می‌باشد و در قدیم به نام جوهر نمک نیز شناخته می‌شده است.
پس از انقلاب صنعتی و به طبع آن رشد روز افزون تولید فراورده‌های صنعتی، استفاده از آن نیز متداول تر شد و در صنایع شیمیایی به عنوان واکنش گر ناب در فرایند تولید وینیل کلرید برای پلاستیک pvc، مورد استفاده قرار گرفت.
این اسید همچنین درصنایع چرم‌سازی، رسوب‌زدایی و افزودنی‌های غذایی نیز دارای کاربرد بوده و سالانه حدود 20 میلیون تن از این اسید پر مصرف در جهان تولید می‌شود.

کاربردهای هیدروکلریک اسید

هیدروکلریک اسید یک اسید قوی و خورنده است که می تواند به صورت صنعتی برای عمل آوری فولاد در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار گیرد.

همچنین این ماده در صنایع شیمیایی در روند تولید انبوه وینیل کلرید مورد استفاده برای ساخت پلاستیک پلی وینیل کلراید (PVC) مورد استفاده قرار می‌گیرد و یکی از مواد شیمیایی است که برای تولید فوم پلی اورتان و کلسیم کلرید استفاده می شود.

اسید کلریدریک همچنین برای ساخت بسیاری از مواد شیمیایی دیگر و به عنوان یک ضد عفونی کننده و لکه بر نیز استفاده می شود.

در کل سایر کاربردهای نهایی متداول هیدروکلریک اسید می تواند شامل پاک کننده‌های خانگی، نگهداری استخرها و همچنین مورد استفاده در روند تولید مواد غذایی باشد.

• به عنوان یک معرف شیمیایی
• سنتز ترکیبات آلی
• استفاده در شوینده‌های خانگی
• استفاده در صنایع دارویی
• پردازش فلزات
• استفاده در فرایند تصفیه آب و فاضلاب
• تولید کاغذ
• سنتز و تولید ترکیبات معدنی مانند کلسیم کلرید و کلرید روی
• کنترل PH
• استفاده در صنایع چرم‌سازی

نام دیگر هیدروکلریک اسید

هیدروکلریک اسید به عنوان اسید موریاتیک نیز شناخته می‌شود. همچنین دارای نام‌های دیگری نیز می‌باشد مثل:

اسید کلروهیدریک؛ هیدروکلراید؛ ارواح نمک؛ اسید هیدروژن کلرید و همچنین اسید کلریدریک.

تفاوت هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک

در یک جمله کوتاه باید گفت که هیچ تفاوتی بین هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک وجود ندارد و سلیقه ای است.

هر دو نام به کاربرده شده دارای فرمول یکسان hcl بوده که در برخی از نوشته ها از اولی و در برخی دیگر از دومی استفاده می‌شود.

هیدروکلریک اسید ۳۷ درصد چیست

به طور خلاصه و مفید اگر خواسته باشیم بریم سر اصل مطلب باید بگیم که هیدروکلریک اسید ۳۷ درصد به این معنی است که در 100 گرم محلول هیدروکلریک اسیدی که تهیه می‌کنید، ۳۷ گرم HCl وجود دارد و بقیه حلالی است که آن ۳۷ درصد را به 100 رسانده است.

طرز تهیه اسید کلریدریک ۰.۱ نرمال

100 میلی لیتر آب مقطر را در یک فلاسک حجمی 1000 میلی لیتری بریزید.
8.1744 (حدود 8.2 میلی لیتر کلریدریک اسید غلیظ 37 درصد) را با دقت اضافه کنید.
700 میلی لیتر آب بریزید.
اجازه دهید محلول به دمای اتاق برسد.
آب مقطر را اضافه کنید تا حجم آن به 1000 میلی لیتر برسد.
اسید کلریدریک ۰.۱ نرمال مورد نیاز اکنون آماده است.

واکنش آهن با هیدروکلریک اسید

هنگامی که هیدروکلریک اسید رقیق به براده های آهن اضافه می شود، کلرید آهن و گاز هیدروژن تولید می‌شود. در این واکنش، آهن هیدروژن را از کلریدریک اسید جابجا می کند و کلرید آهن و گاز هیدروژن را تشکیل می دهد.

واکنش را می توان به صورت: Fe + 2HCl⟶FeCl2 ​ + H2 نشان داد.

واکنش منیزیم با هیدروکلریک اسید

واکنش بین منیزیم و هیدروکلریک اسید یک نمونه کلاسیک از واکنش تک جایگزینی است. در ادامه چیزی که اتفاق خواهد افتاد را مشاهده میکنید.

واکنش دهنده ها:

منیزیم (Mg) به شکل جامد (s)
هیدروکلریک اسید (HCl) در محلول آبی (aq)
محصولات:

منیزیم کلرید (MgCl2) در محلول آبی (aq)
گاز هیدروژن (H2)
معادله شیمیایی متعادل برای این واکنش عبارت است از:

Mg(s) + 2HCl(aq) → MgCl2(aq) + H2(g)

مشاهدات در طول واکنش به صورت زیر خواهد بود

حباب هایی را خواهید دید که به دلیل تکامل گاز هیدروژن تشکیل می‌شوند.
فلز منیزیم به تدریج در اسید حل می‌شود.
محلول ممکن است کمی گرم شود زیرا واکنش گرمازا است (گرما را آزاد می‌کند).

واکنش روی با هیدروکلریک اسید

روی با هیدروکلریک اسید واکنش می دهد و حباب های کوچک هیدروژن آزاد می‌کند و کلرید روی ZnCl2 را تشکیل می‌دهد.

Zn + HCl → ZnCl2 + H2↑

قیمت اسید کلریدریک

قیمت اسید کلریدریک در ایران تابعی از عوامل گوناگون است که مهمترین این عوامل گرید اسید کلریدریکی است که به دنبال آن هستید. اسید کلریدریک به دو دسته و گرید آزمایشگاهی و گرید صنعتی (دارای کیفیت و خلوص پایین) طبقه‌بندی می‌شود تفاوت این دو گرید با هم در میزان خصوص و دقت پارامترهای تشکیل دهنده هر کدام می‌باشد.

اسید کلریدریک آزمایشگاهی جهت مصارفی استفاده می‌شود که خلوص و کیفیت اسید کلریدریک مورد استفاده از اهمیت زیادی برخوردار است. می‌توان به عنوان مثال موارد استفاده از اسید کلریدریک آزمایشگاهی را استفاده در صنایع دارویی و غذایی، استفاده در روند تولید کیت‌های تشخیص طبی و همچنین استفاده در آزمایشگات دقیق نام برد که به صورت لیتر یا در انواع تیترازول عرضه میشوند. در کل این گرید دارای برندهای متفاوتی همچون برند مرک آلمان (اصلی) و برندهای چینی و هندی می‌باشد که هر کدام از این مواد با توجه به نیاز و بودجه مورد نظر مصرف کننده قابل تامین می‌باشد.

به عنوان مثال قیمت ۲ مورد از پر مصرف ترین کدهای اسید کلریدریک Merck به یورو آورده می‌شود.

100314

fuming, 37%, EMPROVE^® ESSENTIAL, Ph. Eur., BP, JP, NF, ChP

۱ لیتری    36     یورو

۲.۵ لیتری  57    یورو

25 لیتری   269   یورو

100317

fuming 37%, for analysis EMSURE^® ACS,ISO,Reag. Ph Eur

۱ لیتری      25.4   یورو

۲.۵ لیتری   49.9   یورو

25 لیتری    204    یورو

خرید هیدروکلریک اسید

در آخر باید به این نکته اشاره کرد که قیمتهای آورده شده در قسمت قیمت اسید کلریدریک با توجه به زمان و میزان واردات و همچنین مرک یا برندهای چینی و هندی بودن محصول قابل تغییر بوده و مجموعه ایکس شیمی آماده است تا هیدروکلریک اسید آزمایشگاهی با قیمت و کیفیت مناسب در اختیار شما محقق و تولید کننده محترم بگذارد.

جهت اطلاع از قیمت و موجودی هیدروکلریک اسید گرید آزمایشگاهی با همکاران ما در بخش فروش ایکس شیمی تماس حاصل فرمایید.

هیدروکلریک اسید MSDS

H290: ممکن است برای فلزات خورنده باشد.
H314: باعث سوختگی شدید پوست و آسیب چشم می شود.
H335: ممکن است باعث تحریک تنفسی شود.
بیانیه(های) احتیاطی P234: فقط در بسته بندی اصلی نگهداری شود.
P261: از تنفس مه یا بخار خودداری کنید.
P271: فقط در فضای باز یا در یک منطقه با تهویه مناسب استفاده کنید.
P280: از دستکش محافظ / لباس محافظ / محافظ چشم / محافظ صورت / محافظ شنوایی استفاده کنید.
P303 + P361 + P353: در صورت قرار گرفتن بر روی پوست (یا مو): بلافاصله تمام لباس های آلوده را درآورید. پوست را با آب بشویید.
P305 + P351 + P338: در صورت ورود به چشم: چند دقیقه با احتیاط با آب بشویید. لنزهای تماسی را در صورت وجود و انجام آسان بردارید. به آبکشی ادامه دهید.

دانلود هیدروکلریک اسید MSDS

نتیجه گیری:

هیدروکلریک اسید به عنوان یک اسید بسیار قوی و پرکاربرد در صنعت و به عنوان یک ماده استراتژیک در دنیا می‌تواند نمونه خوبی برای تولید و به خودکفایی رسیدن در تامین این ماده باشد. با اینکه در ایران گرید صنعتی تولید شده و جوابگوی این سطح از خلوص است، اما همچنان جای برای کار در زمینه گریدهای آزمایشگاهی باز است.

تهیه و تنظیم: فرهاد سلام زاده

منابع:

• https://www.chemicalsafetyfacts.org/chemicals/hydrochloric-acid/
• https://www.dcceew.gov.au/environment/protection/npi/substances/fact-sheets/hydrochloric-acid
• https://www.merckmillipore.com/GB/en/product/Hydrochloric-acid-fuming-370-0,MDA_CHEM-100317
• https://scienceinfo.com/how-to-prepare-0-1-n-hcl-solution/
• https://byjus.com/question-answer/what-happens-when-dilute-hydrochloric-acid-is-added-to-iron-filings-5/
• https://melscience.com/US-en/articles/reaction-between-hydrochloric-acid-and-zinc/
• https://www.sigmaaldrich.com/TR/en/search/100317?focus=products&page=1&perpage=30&sort=relevance&term=100317&type=product
• https://www.sigmaaldrich.com/TR/en/search/100314?focus=products&page=1&perpage=30&sort=relevance&term=100314&type=product